ثبت اختراع
ثبت اختراع
بطور کلی اختراع (Invention)عبارت است از محصول یا فرآیندی که راه جدید انجام کاری را ارائه می دهد یا راه حل فنی جدیدی را برای مشکل خاصی پیشنهاد می کند.طبق تعریف، اختراع می تواند محصولی جدید و فرآیند تولید آن یا فرآیندی جدید برای تولید محصول شناخته شده و یا کاربرد جدیدی از یک محصول شناخته شده باشد. حق ثبت اختراع یا پتنت(patent) نیز حــق انحصاری اسـت کـه در قبـال اختـراع ثبت شده به مختـــرع یا نمـایندة قانونی او اعــطا (grant) می‌شود.پتنت حمایت قانونـی از اختـراع را برای دارندة آن تأمین می‌کند. این حمـایت برای مــدت محـدودی (حداکثر بیست سال) در ازای افشای جزئیات اختراع برای عموم، اعطا می‌گردد.حمایت پتنت به این معنا است که مورد اختراع را نمی‌توان بدون اجازة دارندة‌پتنت به صورت تجاری تولید کرد، استفاده یا توزیع نمود و به فروش رساند.
به این نکتة مهم باید توجه داشت که پتنت مجوز تولید محصول اختراعی نیست بلکه تنها دیگران را از تولید آن باز می دارد.
حقــوق پتنت معـمولاً پس از ارائه دادخواست از سوی دارندة آن به دادگاه، احقاق می شود. دادگاه در بیشتر نظام‌ها، شخص یا اشخاص نقض کننده حقوق پتنت را از این کار باز داشته و وی را مکلف به جبران خسارتهای وارده به صاحب حق اختراع می نماید. همچنین چنانچه شخص ثالثی در دادگاه حق اعطا شدة پتنت را به چالش کشیده و در این امر موفق شود، حق پتنت اعطا شده غیر معتبر شناخته خواهد شد. به عنوان مثال بتواند ثابت نماید که اختراع فاقد شرایط قانونی و لازم برای ثبت بوده است.دارندة پتنت حق دارد تصمیم بگیرد چه کسی می تواند در طول مدت حمایت، از اختراع وی بهره‌برداری نماید. وی می‌تواند با عقد قرارداد، اجازه یا لیسانس استفاده از اختراع را به افراد دیگر واگذار کند. دارندة‌پتنت همچنین می‌تواند حق اختراع خود را بطور کامل به دیگری بفروشد که خریدار، دارندة جدید آن اختراع شناخته خواهد شد. با انقضای دورة زمانی پتنت (حداکثر۲۰ سال از زمان ثبت تقاضانامه)، حمایت از اختراع پایان گرفته و استفاده از آن در اختیار عموم خواهد بود. یعنی دارندة پتنت دیگر حقوق اختراع خود را دارا نبوده و هر شخصی می‌تواند از آن بهره برداری تجاری کند.شرایط ثبت اختراعطبق قانون اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد. ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی، اختراعی کاربردی محسوب می‌شود که در رشته‌ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد. مراد از صنعت، معنای گسترده آن است و شامل مواردی نظیر صنایع‌دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می‌شود.
موارد زیر از حیطه حمایت از اختراع خارج است:
الف ـ کشفیات، نظریه‌های علمی، روشهای ریاضی و آثار هنری.
ب ـ طرحها و قواعد یا روشهای انجام کار تجاری و سایر فعالیتهای ذهنی و اجتماعی.
ج ـ روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان.
این بند شامل فرآورده‌های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روشهای مزبور نمی‌شود.
د ـ منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل‌دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آنها.
هـ ـ آنچه قبلاً در فنون و صنایع پیش‌بینی شده باشد.
ثبت اختراع
ثبت اختراع
فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی که در نقطه‌ای از جهان ازطریق انتشار کتبی یا شفاهی یا ازطریق استفاده عملی و یا هرطریق دیگر، قبل از تقاضا و یا درموارد حق تقدم ناشی از اظهارنامه ثبت اختراع، افشاء شده باشد. درصورتی که افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.
و ـ اختراعاتی که بهره‌برداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق‌حسنه باشد.ماده ٢۶ قانون ثبت علایم و اختراعات مصوب تیرماه ١٣١٠ به جایتعریف اختراع به احصای موارد در مقام تعریف برآمده و مقرر می دارد: هر قسم اکتشافیا اختراع جدید در شعب مختلفه صنعتی یا فلاحتی به کاشف یا مخترع آن حق انحصاری میدهد که بر طبق شرایط و در مدت مقرر در این قانون از اکتشاف یا اختراع خود استفادهنماید مشروط بر اینکه اکتشاف یا اختراع مطابق مقررات این قانون در اداره ثبت تهرانبه ثبت رسیده باشد نوشته ای که در این مورد اداره ثبت تهران می دهد ورقه اختراعنامیده می شود. اختراع حاصل خلاقیت ذهنی بشر است یا می توان گفت اختراع راه حل جدیدبرای مشکلات فنی جامع به شمار می آید . ماده٢٧ قانو مارالذکر مقرر می دارد: هر کسمدعی یکی ازا مور ذیل باشد می تواند تقاضای ثبت نماید:
١- ابداع هر محصول صنعتی جدید
٢- کشف هر وسیله جدید یا اعمال وسایل موجوده به طریق جدید برای تحصیل یکن تیجه یا محصول صنعتی یا فلاحتی .
ابداع در ترمینولوژی حقوق دکتر جعفری لنگرودی چنین تعریف شده است :
در لغت به معنی اختراع و ایجاد چیز تازه است بنابراینوقتی کسی هر گونه محصولی با استفاده از فکر خود در امر صنعت
( استفاده از صنعت بلحاظ عام بودن و گسترده بودن کلمه می باشد و اطلاق آن به کلیه محصولات بوجود آمده بدون وجود سابقه جایز میباشد.) بوجود آورد یک پدیده جدید بوجود آورده که دارای صفت تازگی ونو بودن است فلذا استحقاق آن را دارد که تقاضای ثبت و حمایت نماید و هم چنیناست کسی که یک وسیله جدید را کشف می نماید در ترمینولوژی حقوق کلمه کشف چنین تعریف شده: در لغت به معنی نمودار ساختن و پرده برداشتن از چیزی که در پنهانی و خفا بودهاست یا وسایلی که قبلا موجود بوده به طریقه جدیدی مورد بهره برداری جهت دستیابی به نتیجه جدید قرار می گیرد.
بنابراین قانونگذار قصد ایجاد محدودیت برای ایجادنتیجه جدید از محصولات قدیم نداشته و به همین جهت مشوق آحاد مردم می باشد که بااتکا به فکر و اندیشه خدادادی خود به تفکر و تعقل در زمینه های گوناگون برایدستیابی و رسیدن به نتایج جدید بپردازند متفکران و اندیشمندان می توانند با مختصرتغییراتی در وسایل موجود و یا قدیمی نتیجه جدیدی بدست آورند در این صورت علاوه بران که حقوق مخترعین وسایل موجود حفظ می شود حمایت از نوآوری نیز خواهد شد.
ارائه تعریف جامع و مانع از اختراع کاری بس دشوار است لیکن می توان بطور اختصاربیان نمود که از قوه به فعل درآمدن یک فکر یا اعمال یک فکر جدید در روی وسایل موجودیا ایجاد تغییر و تبدیل در روی وسایل موجود برای دستیابی به نتیجه جدید اختراعمحسوب مخترع اجازه آن را دارد که از قانونگذار با تقاضای ثبت اختراع خود درخواستحمایت نماید و وفق ماده ٢٩ قانون ثبت علائم و اختراعات کسی که بدوا تقاضای ثبتاختراع بنام خود می نماید مخترع شناخته شده و پس از ثبت اختراعش مورد حمایتقانونگذار قرار می گیرد.